KAOS NEDİR? Hayatımızdaki kaosları saymakla bitiremeyiz. Mesela kalabalık caddelerde yürürken birbirine çarpan insanlar, berbat bir trafikte milim milim ilerleyen yolların hangi şeridinin daha hızlı akacağını kestirmek veya evin içinde koşuşturan bir çocuğun bu sefer hangi vazoyu kıracağını düşünmek kaosa birer örnektir. Aslında bütün bu olayların ortak özellikleri önceden kestirilemez olmaları ve lineer (düzenli) bir dinamiklerinin olmamaları. Eğer bir yerde kaos varsa orda mutlaka non-lineer (düzensiz) bir dinamik var demektir. Peki, sizlere bütün bu düzensizliklerin yani kaosun aslında belli bir düzeni olduğunu ve matematiksel olarak ta bunun ispatlanabileceğini söylersek ne yaparsınız? Kaos matematiksel bir ifadeyle; non-lineer (düzensiz) dinamikler içeren olayların sanılanın aksine düzenli bir yapısı olduğunu söyler. Bilim adamları yüzyıllardan beri yaptıkları birçok deneyde -özellikle mekanik deneylerinde- bazı küçük şeyleri ihmal etmişlerdir. Buna örnek olarak da Galileo’nun birçok deneyinde hava sürtünmesini hesaba katmaması olabilir. Bilim adamlarının non-lineer bazı olguları deneylerinden soyutlamaları aslına bakarsanız onlar için kaçınılmaz bir olgudur. Çünkü non-lineer sistemlerin yapısını incelemek ve matematiksel hesabını tutmak çok zordur (hele ki atom-altı parçacıklar söz konusu olduğunda bunu hesaplamak neredeyse imkânsızdır, o yüzden hala atom-altı parçacıklarla ilgili çok güvenilir bilgilere sahip değiliz). Ama Kaos teorisinin bir başka ilginç iddiası da şudur; eğer deneyler sırasında verilerde çok küçük bir ihmalde bulunursan ve deneyindeki non-lineer etkileri hesaba katmazsan bulduğun sonuç, bulman gereken gerçek sonuçtan çok farklı bir ifade olabilir. Birçok bilim adamının yuvarlak bir rakama ulaşmak için ihmal ettikleri etkileri düşünürsek aslında belki de fizik bilgilerimizin çoğunu değiştirmek zorunda kalacağız önümüzdeki yıllar içerisinde. Kaosun her bakımdan değişik bir teori olduğu hemen göze çarpıyor. Kaos barındırdığı ilkeler bakımından fiziğin; biyoloji, ekonomi, sosyoloji gibi diğer bilim dallarıyla da buluşmasını sağlıyor. Eğer ileride kaosu anlayabilirsek belki ekonomik krizleri başlamadan durdurulabileceğiz, borsada fizikçiler milyarder olacaklar, trafikte hangi şeritten gidersek yolumuzun daha açık olduğunu belirleyebileceğiz, çocuğumuz vazoyu kırmadan onu kaldırabileceğiz. Bunları ilk kez duyan biri için bütün bunlar çok garip, saçma hatta imkânsız gibi gelebilir ama kaos bugün fizikte hak ettiği yeri almıştır ve birçok batılı üniversitenin fizik bölümlerinde ders olarak anlatılmaktadır. Bu konuda yoğun araştırmalar hala devam etmektedir, çünkü kaosun içine girdikçe o bizi şaşırtmaya devam ediyor...